Τότε και τώρα Νο.5

You will be redirected to the new page in

seconds

Εκτός από την συνεχή περιπλάνηση στα μήκη και τα πλάτη της Πόλης, την εξερεύνηση και την επαφή με όλες της πτυχές της, μία ακόμη δραστηριότητά μου είναι η διαρκής καταγραφή της στον φωτογραφικό φακό μου. Μέσα από αυτή την διαδικασία επιθυμώ να συγκρίνω τις φωτογραφίες μου με αυτές του παρελθόντος αλλά και να διαφυλλάσω τις τωρινές ως σημείο σύγκρισης με το μέλλον. Εξάλλου η παρούσα εικόνα της Πόλης μεταβάλλεται γοργά.
Έτσι έφτασα στην πέμπτη δημοσίευση της κατηγορίας Τότε και τώρα. Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει τις πρόσφατες φωτογραφίες των τελευταίων εβδομάδων. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις διαπίστωσα πως πράγματι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω καθώς μερικές υπέροχες και σπάνιες φωτογραφίες του περασμένου αιώνα έχουν μπεί οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Τα σημεία που απεικονίζονται έχουν πλέον αλλοιωθεί ή εξαφανιστεί από το πρόσωπο της Πόλης.

Ο ναός της Αγίας Θέκλας στις Βλαχέρνες...το σημείο αυτό έχει πλέον ισοπεδωθεί

Πιθανόν αν υπάρχει κάποιο συνδετικό στοιχείο με την άνω φωτογραφία και το παρελθόν, αυτό να είναι το τελευταίο ξύλινο καλύβι

Εκεί που άλλοτε βρισκόνταν ο ναός της Αγίας Θέκλας, περιτριγυρισμένος από ταπεινές κατοικίες, στις μέρες μας υπάρχει ένα τεράστιο εργοτάξιο όπου χτίζονται δεκάδες διαμερίσματα. Ο χώρος είναι αποκλεισμένος και η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε εργάτες και χειριστές μηχανημάτων. Δεν μπορούσα να συμβιβαστώ στην ιδέα να μείνω εκτός του εργοταξίου. Ξέρω οτι μόλις ολοκληρωθούν τα έργα, η περιοχή θα είναι παντελώς αγνώριστη. Έτσι εισήλθα στο αποκλεισμένο τετράγωνο, περπατώντας κατά μήκος του ανύπαρκτου πλέον toklu sokak (γιατί οι λέξεις κρύβουν πίσω τους και δεύτερες σημασίες) με την φωτογραφική μηχανή σε ετοιμότητα και ύφος επιστάτη κατασκευστικών έργων. Ήταν μάλλον τόσο πειστική και επιβλητική η παρουσία μου που ακόμα και τα σκυλιά που φύλασσουν τον χώρο με πλησίασαν υποταγμένα.

Τότε και τώρα Νο.4

You will be redirected to the new page in

seconds

Καθώς η χρονιά φτάνει στο τέλος της, έφτασε η στιγμή για ακόμη ένα Τότε και τώρα. Σε τούτη την 4η απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης φωτογραφιών του παρελθόντος με το παρόν, έδωσα έμφαση κυρίως στους χριστιανικούς ναούς της Πόλης. Τι θα ήταν άλλωστε η Πόλη δίχως τις εκκλησιές, την βυζαντινή κληρονομιά και την παρουσία του Ελληνισμού; Φυσικά αυτό το ερώτημα είναι ρητορικό και είναι σαν να ρωτάμε πως θα ήταν η ημέρα δίχως τον ήλιο.

Η παρουσίαση ξεκινά με την Αγιά-Σοφιά παραθέτοντας την ίδια φωτογραφία με τον άγνωστο φωτογράφο του παρελθόντος, ο οποίος με όμορφη καλλιτεχνική προσέγγιση θέλησε να την παρουσιάσει μέσα από την πύλη του κουλιγιέ του τεμένους Σουλτάναχμέτ. Μέσα από την πύλη, που βάζει ορατά όρια, ξανοίγεται το αρχιτεκτονικό θαύμα της Αγίας Σοφίας που η σοφία δημιουργίας του μοιάζει να καταργεί όρια, φυσικούς νόμους και να συνδέει αρμονικά τον επίγειο κόσμο με τον επουράνιο.

Τότε...η Αγία Σοφία με διαφορετική εξωτερική διακόσμηση από τον Ελβετό Fossati. Σε μια περιοχή αρκετά φτωχική την εποχή που τραβήχτηκε η φωτογραφία. Στις μέρες μας τα κάρα και τα άλογα εξέλειψαν και την θέση τους πήραν οι τουρίστες.

Τότε και τώρα Νο.3

You will be redirected to the new page in

seconds

Η διαρκής εξερεύνηση, περιπλάνηση και γνωριμία με την Πόλη με οδήγησε στην τρίτη απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης εικόνων του παρελθόντος με εκείνες των ημερών μας. Τούτη την φορά η επεξεργασία των φωτογραφιών, συνέπεσε και με τα βιαστικά εγκαίνια της νέας υποθαλλάσιας σύραγγας που θα συνδέει τις δύο ηπείρους. Όντως βαρυσήμαντο έργο αλλά όχι ικανό να καθησυχάσει τον προβληματισμό μου για το μέλλον της Πόλης που ήδη επιβαρύνεται από 25 εκατομμύρια κατοίκους και που σίγουρα οι γέφυρες και τα τούνελ δεν θα λύσουν το πρόβλημα της υπερκατοίκησης αλλά ίσως το εντείνουν. Καθώς τα μεγαλοπρεπή έργα υποδομής επικεντρώνονται κυρίως στην Πόλη, ο αριθμός των κατοίκων αυξάνεται ραγδαία, μαραζώνοντας την περιφέρεια και "μαντρώνοντας" ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στις μεγαλουπόλεις.
Απαξιώντας για τις φανταχτερές φιέστες μα θέλοντας να αποτυπώσω τις πραγματικές αλλαγές στο "κορμί" της Πόλης, ξεκίνησα να τριγυρνώ και πάλι στους μαχαλάδες με την φωτογραφική μου μηχανή παραμάσχαλα. Η πόλη της καρδιάς μου κατάλαβε και πάλι τον σκοπό μου, άνοιξε απλώχερα την αγκαλιά της, προσφέροντας όλα όσα επιθυμούσα να δώ και βάλθηκε για ακόμη μια φορά να ξετυλίξει το παρελθόν μπροστά στα μάτια μου.

Τότε...ένας χαρακτηριστικός Φαναριώτικος δρόμος, με μαγαζιά, σπίτια και Πολίτικη γραφικότητα...

...εκεί που τώρα κυριαρχεί η άσφαλτος, τα αυτοκίνητα και η βιασύνη

Οι άνω φωτογραφίες απεικονίζουν το ίδιο τοπίο και είναι από την περιοχή του Φαναρίου, στο ύψος του Αγίου Νικολάου. Στα δεξιά της φωτογραφίας διακρίνεται η βόρεια πρόσοψη του ναού. Στις μέρες μας αναγνωρίζουμε το σημείο απλά ως την παραλιακή λεωφόρο του Κεράτιου, με μεγάλη κίνηση, άπειρα αυτοκίνητα και βαβούρα. Κάποτε όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Στην καρδιά του πνευματικού Ελληνισμού, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρκούσε ένας απλός και ταπεινός δρόμος, με παραδοσιακές Φαναριώτικες κατοικίες. Τότε που όλα ακτινοβολούσαν μεγαλοπρέπεια από τον εσωτερικό κόσμο και όχι από το εξωτερικό, φανταχτερό περιτύλιγμα.
Στην φωτογραφία εκτός από τα κτίρια, βλέπουμε και έναν ιερέα να εισέρχεται σε κατάστημα, Πολίτες να διασχίζουν τον δρόμο αλλά και την διαφημιστική αφίσα της, τότε νεοσύστατης, εταιρίας Nestle να υπάρχει σε ένα από τα κτίρια. Ναί...επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στο Φανάρι απολάμβαναν ήδη προιόντα πολυεθνικών εταιριών!

Τότε...και τώρα Νο.2

You will be redirected to the new page in

seconds

Ο μεγάλος έρωτας, η αφοσίωση και η επιθυμία εξερεύνησης την Πόλης παραμένουν ανεξάντλητα χαρακτηριστικά από την πρώτη μέρα που βρέθηκα εδώ. Εξαιτίας αυτών αλλά και πολλών άλλων συναισθημάτων πήρα την απόφαση δημιουργίας της κατηγορίας Τότε και τώρα. Έφτασε λοιπόν η στιγμή για την δεύτερη απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης φωτογραφικού υλικού περασμένων αιώνων και δεκαετιών με το σήμερα. Με πολύ μεράκι αλλά και εξαντλητική περιπλάνηση στα Πολίτικα σοκάκια προσπάθησα για άλλη μια φορά να διαπιστώσω τις θετικές ή αρνητικές αλλαγές στην Πόλη αλλά και τα σημεία και τις καταστάσεις που παρέμειναν αμετάβλητα.

Θα ξεκινήσω από μια ευχάριστη αλλαγή καθώς αρκετά βυζαντινά μνημεία βρίσκονται πλέον σε αξιόλογη κατάσταση. Αυτό που ξεκίνησε σταδιακά από τον ιδρυτή του τουρκικού κράτους ως μοχλός απαξίωσης της θρησκευτικής επιρροής, συνεχίζεται ως τις μέρες μας για λόγους τουριστικούς-οικονομικούς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η Μονή Παμμακάριστου (διάβασε εδώ) και εκεί που άλλοτε υπήρχε μια σχεδόν παραμελημένη Μονή, αφημένη με σπασμένα παράθυρα στο έλεος των καιρικών συνθηκών και του ανελέητου χρόνου και με συντροφιά ξύλινες παράγκες και φρεσκοπλυμμένες μπουγάδες, στις μέρες είναι πλέον ένα προσεγμένο μνημείο.

Τότε...η Μονή Παμμακάριστου με φυτρωμένα χορτάρια στις κόγχες και τα τύμπανα, ξύλινη παράγκα για είσοδο και φρεσκοπλυμμένη μπουγάδα...

τώρα...ένα σωστό στολίδι

Υπάρχουν φωτογραφίες που χρίζουν ιδιαίτερης συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων. Μία από αυτές είναι η παρακάτω, που απεικονίζει την πλατεία Ταξείμ από το μακρινό 1927! Η όπερα αλλά και η πλατεία απουσιάζουν και η ημιέρημη περιοχή έχει μόνον το, τότε σχεδόν νεοανεργεθέν, μνημείο της δημοκρατίας ως κοινό στοιχείο με την εποχή μας. Τώρα αν η ρυμοτομία της πλατείας άλλαξε προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο, το αφήνω στην κρίση σας.

Το σχεδόν αγνώριστο κέντρο της Πόλης το 1927. Αριστερά διακρίνεται και το στρατόπεδο που υπήρχε τότε

Η πλατεία στις μέρες μας. Εδώ μερικά 24ωρα πριν ξεκινήσουν οι διαδηλώσεις του καλοκαιριού

Τότε...

...και στις αρχές του καλοκαιριού

Τότε...και τώρα

You will be redirected to the new page in

seconds

Πριν περίπου έναν χρόνο είχα βρεθεί σε μια από τις πολλές αξιόλογες εκθέσεις του Σισμανογλίου Μεγάρου για να θαυμάσω την παρουσίαση του έργου δυο μεγάλων Ρωμιών φωτογράφων (δες εδώ). Εκεί, εκτός από την απόλαυση του έργου τους, πήρα την έμπνευση να ξεκινήσω μια προσπάθεια παρουσίασης φωτογραφιών από το μακρινό χθες και την εξέλιξή τους στις μέρες μας. Στην ανάρτηση για το φωτογραφικό υλικο περασμένων αιώνων είχα κάνει την πρώτη μου απόπειρα, παρουσιάζοντας δίπλα στις παλιές φωτογραφίες και τις δικές μου. Πλέον ξεκινά μια κατηγορία αναρτήσεων που θα περιλαμβάνει την σύγκριση των εικόνων του παρελθόντος με εικόνες του σήμερα. Βρίσκοντας φωτογραφίες στο διαδύκτιο και μέσα από τον δικό μου φωτογραφικό φακό προσπάθησα να αποθανατίσω τις ίδιες σκηνές στην εποχή μας, παρουσιάζοντας τις ομοιότητες και διαφορές του τότε και του τώρα.
Οι αλλαγές που συντελούνται στην Πόλη είναι διαρκείς και μεγάλες και ξεκινώντας από τις εικόνες γύρω από την Αγιά Σοφιά καταδεικνύεται με σαφήνεια η διαφορά ανάμεσα στο φτωχικό Σουλτάναχμέτ της οθωμανικής εποχής με αυτό των ημερών μας, όπου κυριαρχεί ως τουριστικό προιόν.

Τότε...

...και τώρα

Μέσα από αυτή την διαδικασία πήρα απαντήσεις σε ερωτήματα που αρκετά συχνά βασάνιζουν τον νού μου.